30.3.2023
Fiyat ve değer kavramlarının ilişkisini ve ayrıştıkları noktaları doğru teşhis etmek, değerleme kuramını doğru anlamak ve sağlıklı değerlemeler yapmak açısından önem taşımaktadır. Uygulamada fiyat ve değer kavramları zaman zaman aynı anlamda kullanılmaktadır. Ancak bu iki kavram, ilişkili olmakla birlikte, kuramsal olarak farklı anlamlar içermektedir. (Ertuğrul, 2008)
Değer ve Fiyat Nedir?
Ekonomide fiyat, bir mal veya hizmet karşılığında değiş tokuş edilen para miktarını ifade eder. Bir şeyin para birimi cinsinden maliyetinin bir ölçüsüdür. Fiyat, bir piyasada arz ve talep güçleri tarafından belirlenir. Bir mal veya hizmete olan talep yüksek ve arz sınırlı olduğunda, fiyat daha yüksek olma eğiliminde olacaktır. Bir mal veya hizmetin arzı bol ve talebi düşük olduğunda, fiyat daha düşük olma eğiliminde olacaktır. Kısacası “Değer, bir malın kıymetini ifade eden soyut bir ölçü, fiyat ise bir malın pazardaki para karşılığı somut bir ölçüdür.” (Sermaye Piyasası Tebliği - Seri: VIII, No: 45, Yılmaz 2017)
Fiyat, bir mal veya hizmet için arz veya talep edilen veya ödenen tutar için kullanılan bir terimdir. Satış fiyatı, kamuya açıklanmış veya gizli tutulmuş olsun, tarihi bir gerçektir. Değer, satın alınacak bir mal veya hizmet için alıcılar ve satıcılar arasında oluşturulan fiyat ile ilgili ekonomik bir kavramdır. Değer gerçek bir veri olmayıp belirli bir değer tanımına göre belirli bir zamanda mal ve hizmetler için ödenmesi muhtemel bir fiyatın bir takdirinden ibarettir. (UDS, 2005)
Terminolojide yer yer birbiriyle karıştırılan değer ve fiyat kavramları, özellikle değerleme uzmanı bakış açısında, açık bir biçimde birbirinden ayrılması gereken terimlerdir. Alım satım işleminin gerçekleşmesi durumunda satış fiyatı olarak açıklanabilir, ya da talep edilen fiyat olarak isimlendirilebilir. Arz ve talep edilen tutarlar için kullanılabilir. Değer ise bir tahmin ve takdir sonucu ortaya konabilen bir veridir. Alıcı ile satıcı arasında bir mal ya da hizmet için anlaşılabilecek, satış ile sonuçlanabilecek muhtemel fiyatın varsayımsal bir tahminidir. Mal ya da hizmet için ödenmiş olan bir fiyat ile, takdir edilen değer arasında herhangi bir ilişki olabilir ya da olmayabilir. 2005 yılında yayınlandığı versiyonuyla UDS, fiyat kavramını göreceli değerin bir göstergesi olarak da tanımlamaktadır.
Fiyat ve değerin her zaman doğrudan ilişkili olmadığına dikkat etmek önemlidir. Yüksek bir fiyat mutlaka bir şeyin yüksek bir değere sahip olduğu anlamına gelmez ve bunun tersi de geçerlidir.
Kaynakça:
Biltekin, M. (2019). Konut değerleme ve konut değerlerini etkileyen faktörlerin coğrafi bilgi sistemleri ve regresyon analizi yöntemleriyle incelenmesi (Master's thesis, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi).
Ertuğrul, M. (2008). Değer-Fiyat Ayrımı ve İşletme Değeri: Kuramsal Bir Bakış. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 3(2), 143-154
